سازوکار تشکیل سیلیس و دولومیت در سنگ های کربناتی ژوراسیک فوقانی (آکسفوردین – کیمریجین- تیتونین؟) در غرب بجنورد و جاجرم

توالی­های کربناتی ژوراسیک فوقانی در کوه­های بینالود، غرب بجنورد و شمال­شرقی و جنوب­غربی جاجرم رخنمون کامل داشته و ضخامت آنها به 500 متر می­رسد. گرهک­های سیلیسی به اشکال مختلف کروی، بیضوی، کشیده، دیسکی و بی­شکل در این توالی­ها وجود دارند. سیلیسی­شدن در این نهشته­ها بیشتر به صورت جانشینی بوده که حضور باقیمانده­های کربناتی در درون گرهک­ها و قسمت­های سیلیسی­شده مؤید این جانشینی است. سیلیس بیشتر به اشکال دانه­ای، دروزی و شعاعی و بیشتر به صورت ریزبلور است. این نوع سیلیس بیشتر در رخساره­های عمیق دارای رادیولر و سوزن اسفنج تشکیل شده است که نشان دهنده خاستگاه آلی سیلیس است. دولومیت در این کربنات­ها بصورت اولیه و ثانویه و به اشکال مختلف قابل مشاهده است. این دولومیت­ها شامل چهار نوع اولیه ریز بلور (d1) فاقد هرگونه دانه، دولومیت­های ثانویه جانشینی ریز تا میانگین بلور (rd1 و rd2)، و سیمان دولومیتی (cd) است. با توجه به شواهد موجود دولومیت­های مورد بررسی به صورت همزمان با رسوبگذاری و کمی پس از آن تا مراحل تدفین کم عمق تشکیل شده اند. مقادیر پایین استرانسیم و سدیم در دولومیت­ها و گرهک­های چرتی نسبت به گل آهکی میزبان نشانه­ی تأثیر فرایندهای دیاژنتیکی تدفینی بر این نهشته­هاست. همچنین مقادیر پایین­تر منگنز و آهن گرهک­های چرتی و دولومیت­ها نسبت به  سنگ آهک­های مورد بررسی تشکیل شده در محیط­های کم اکسیژن می­تواند حاصل تمرکز پایین آن در محلول­های دولومیتی و سیلیسی­کننده و نیز شرایط نیمه اکسیدی هنگام تشکیل آنها باشد. مقادیر ایزوتوپ اکسیژن سنگ آهک­ها (با میانگین 1/3- ‰ vpdb)، دولومیت­ها (با میانگین 91/3- ‰ vpdb) و گرهک­های سیلیسی (با میانگین 82/14- ‰ vpdb) نیز تأثیر فرایندهای دیاژنتیکی تدفینی بر این نهشته­ها را نشان می-دهد. دمای تشکیل دولومیت­های مورد بررسی با توجه به مقادیر ایزوتوپ اکسیژن با دمای 54 تا 68 درجه سانتگراد محاسبه شده است.